Emeklilik döneminde ekonomik anlamda biraz daha rahat yaşayabilmek ve Sosyal Güvenlik Kurumu´ndan alınacak emekli maaşına ek gelir maksadıyla Bireysel Emeklilik Sistemi´ni tercih eden katılımcılar isteğe bağlı şekilde sisteme katılmışlardı. Son yapılan düzenlemeyle 4/a ve 4/c kapsamında sigortalı çalışan 45 yaşın altındaki her birey zorunlu bireysel emeklilik sistemine çalıştığı işyerindeki işçi sayısına (5 ve daha fazla işçi çalışan yerler) göre kademeli şekilde dahil olacak. Giriş yapıldıktan hemen sonra isteğe bağlı olarak çıkmak mümkün. Peki, sisteme dahil olunmalı mı, yoksa hemen çıkılmalı mı? Yazımızda zorunlu BES´in avantajlarını ve dezavantajlarını birlikte değerlendirdiğimizde, dikkate değer avantajlar sağladığını söylemek yanlış olmayacaktır.
Bireysel Emeklilik Sistemi´ne Neden Katılmalı?
Bireysel Emeklilik Sistemi´ne dahil olup olmama konusunda herkesin kafasında halen soru işaretleri var. Temel yapı olarak sisteme yapılan ödemeler seçilen fonlarda değerlendiriliyor. Bu fonlarda biriken paralar ihtiyaç halinde 56 yaş öncesinde toplu çekilebilmekle birlikte, 56 yaş sonrasında ister toplu çekim ister emekli maaşı şeklinde yatırımcı tarafından geri alınabiliyor.
Bu uygulamaya sıcak bakmayanlar, bireysel emeklilik sistemine dahil olmadan da bu yatırımları kendilerinin yapabileceğini savunmaktalar. Eğer gerçekten bu şekilde birikimleri sağlayabiliyor ve birikimlerine daha fazla değer katabiliyorlarsa bu durumda BES´e dahil olma fikri çok yakın gelmeyecektir.
Diğer yandan, BES katılımcıları için %25 devlet teşviki olduğunu da göz ardı etmemek gerekir. Belirli sürelerde belirli miktarlarının serbest bırakıldığı bu teşvik tutarları kişi emekli olurken tamamen yatırımcının tasarrufuna bırakılıyor. Bu durumda, karar verme aşamasında fondan kazanılan gelirlerin üzerine ek olarak sisteme eklenen katılım payının %25´i kadar devlet teşvikini de hesaba katmak gerektiğini not düşelim.
Zorunlu BES Nasıl İşleyecek?
1 Ocak 2017 tarihinden itibaren kademeli geçiş yapılacak olan zorunlu BES´te mevzuatta prime esas kazancın %3´ü kadar kesinti yapılması öngörülmüş olmakla birlikte; çalışan daha fazlasının kesilmesini de talep edebilir. Prime esas kazanç üst sınırından kesinti uygulanırsa, 2017 yılı için kesilecek en yüksek tutar 399,94 TL olacaktır. Sisteme dahil olan çalışanlar, kendilerine bildirim ulaşınca 2 ay içinde sistemden tutarda herhangi bir kayıp yaşamadan çıkabilecekler. Çalışan 2 aylık süreden sonra da çıkmak isterse yine sistemden çıkması mümkün ancak bu durumda normal BES sisteminde uygulanabilen kesintilerin yapılabileceğini unutmamak gerekir. Zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemi´nde Normal BES´e göre bazı ek avantajlar var.
Zorunlu BES´in Avantajları
Zorunlu BES´e katılımda, isteğe bağlı katılımda olduğu gibi %25 devlet katkısı uygulanacak ayrıca ilk katılımda 1000 TL devlet katkısı verilecek. Ancak bu katkıların kişiye ödenmesi için sistemde kalma şartları olduğunu da hatırlatalım.
Zorunlu BES´e özel bir diğer katkı ise birikimin %5´i kadar ek olarak verilecek devlet katkısı. Bu katkıdan, emeklilik şartı yerine getirildiğinde en az 10 yıl süreyle emekli aylığı şeklinde almak isteyen katılımcılar faydalanabilecek.
Zorunlu BES´in Dezavantajları
Zorunlu BES´te şirket bir fon belirleyecek ve yatırımlar bu fon üzerinden değerlenecek. Yatırım yapılan fon yerine bir başka fonda değerlendirmek için kişisel olarak mümkün olamayacağından, riski yüksek getirisi fazla yöntemleri seçebilme alternatifleri olmayacağı öngörülebilir. Bu durum isteğe bağlı BES ile yatırımlarını daha iyi yönetebileceğini düşünen kişiler için dezavantaj gibi görünebilir.
Değerlendirmemiz
Tasarruf söz konusu olduğunda en iyi seçim hakkında kesin konuşmak pek mümkün değil. Kişiler kendi durumlarını analiz ederek tasarruf yöntemlerini seçmeliler. Kendi kendine tasarruf yapmakta zorlanan kişilerin, prime esas kazançlarından %3 tasarruf edebilecek durumda olmaları halinde zorunlu Bireysel Emeklilik Sistemi´nde kalmaları önerilebilir. Bireysel Emeklilik Sistemi´ne halihazırda katılmış olup, çalıştığı işyeri vasıtasıyla zorunlu bireysel emeklilik sistemine dahil olacak kişiler için de tercihlerini zorunlu BES´ten yana kullanmalarının -ek katkılar dikkate alınınca- daha avantajlı göründüğü söylenebilir. . Bu durumda diğer bireysel emekliliklerinin ödeme tutarlarını azaltıp zorunlu BES tarafına yatırım yapılması emeklilik zamanında biraz daha fazla getiri elde etmelerini sağlayacak gibi görünüyor.
BAHADIR DİNÇYÜREK
kpmgvergi.com
25.01.2017